آشنایی با انواع سازها دسته‌بندی کامل و کاربردی
یکی از اولین قدم‌ها برای ورود به دنیای موسیقی، شناخت انواع سازها و دسته‌بندی اون‌هاست. اگه شما هم تازه وارد این مسیر شدین یا قصد دارین درک عمیق‌تری از سازها داشته باشین، این مقاله دقیقاً برای شماست. ما اینجا به بررسی انواع سازها می‌پردازیم و سعی می‌کنیم هر دسته رو با یه توضیح مختصر و مفید معرفی کنیم تا دید خوبی بهتون بده. با ما همراه باشین..
تقسیم‌بندی سازها از نظر ساختار
سازها به‌طور کلی بر اساس ساختار فنی و ویژگی‌های اجرایی به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شوند. هر یک از این دسته‌ها ویژگی‌های منحصر به فردی دارند که بر نوع صدای تولیدی و شیوه نواختن آن‌ها تاثیر می‌گذارد. در اینجا، پنج دسته‌بندی اصلی سازها را بررسی خواهیم کرد
سازهای زهی
سازهای زهی به گروهی از سازها اطلاق می‌شود که صدای آن‌ها از ارتعاش رشته‌های فلزی یا سیمی تولید می‌شود. این دسته شامل انواع مختلفی از سازها است که به‌وسیله مضراب، آرشه یا انگشتان نوازنده نواخته می‌شوند. از جمله سازهای زهی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
گیتار: یکی از معروف‌ترین سازهای زهی است که در انواع کلاسیک، فلامنکو و آکوستیک شناخته می‌شود.
ویولن: این ساز زهی از طریق کشیدن آرشه روی سیم‌ها صدا تولید می‌کند و یکی از اساسی‌ترین سازها در موسیقی کلاسیک است.
ویولا: مشابه ویولن است اما با اندازه بزرگ‌تر و صدای عمیق‌تر.
ویولن سل: نوعی از ویولن است که برای نوازندگان با توانایی‌های بالاتر طراحی شده و صدای آن به مراتب عمیق‌تر و پربارتر است.
کنتر باس: بزرگ‌ترین عضو خانواده سازهای زهی است که صدای بسیار بم و قدرت‌مندی دارد.
ماندولین: یک ساز زهی که با استفاده از مضراب نواخته می‌شود و صدای روشن و تیز دارد.
چنگ: این ساز زهی به‌وسیله انگشتان یا یک چنگک نواخته می‌شود و صدایی ملایم و دلنشین دارد.
بربط: یکی از سازهای سنتی ایران که برای نواختن آن از مضراب استفاده می‌شود.
تار: ساز ایرانی بسیار محبوب که به‌وسیله مضراب نواخته می‌شود و دارای صدای بسیار خاصی است.
سنتور: ساز زهی ایرانی است که برای نواختن آن از ضربه به سیم‌ها با چوب‌های مخصوص استفاده می‌شود.
کمانچه: از جمله سازهای زهی است که به‌وسیله آرشه نواخته می‌شود و در موسیقی ایرانی جایگاه ویژه‌ای دارد.
سازهای بادی
سازهای بادی به گروهی از سازها گفته می‌شود که تولید صدا از طریق ارتعاش هوا در لوله‌های مختلف انجام می‌شود. این دسته از سازها را می‌توان به دو زیرگروه بادی چوبی و بادی فلزی تقسیم کرد. مهم‌ترین سازهای بادی عبارتند از:
ساکسفون: ساز بادی از نوع فلزی است که در ارکسترهای جاز و موسیقی کلاسیک به‌کار می‌رود.
ترومپت: ساز بادی فلزی با صدای تیز و روشن که در موسیقی کلاسیک و جاز کاربرد زیادی دارد.
ساز دهنی: کوچک‌ترین ساز بادی است که از طریق ارتعاش هوا در دهنی‌های مخصوص صدا تولید می‌کند.
ترومبون: ساز بادی فلزی است که صدای آن با تغییر طول لوله تولید می‌شود و در ارکسترها بسیار پرکاربرد است.
ابوا: از سازهای بادی چوبی با صدای نرم و متمایز است که در ارکسترها به‌ویژه در موسیقی کلاسیک استفاده می‌شود.
باسون: ساز بادی چوبی با صدای بسیار عمیق و بم که در ارکسترها نقش کلیدی دارد.
دودوک: ساز بادی ایرانی است که صدایی ملایم و دلنشین دارد.
دوزله: ساز بادی سنتی ایرانی که در موسیقی محلی کاربرد دارد.
فلوت: ساز بادی فلزی با صدای روشن که یکی از اعضای ارکستر سمفونیک است.
نی: ساز بادی سنتی ایرانی که صدای خاصی تولید می‌کند و در موسیقی ایرانی استفاده فراوان دارد.
ملودیکا: ساز بادی کوچک که با دمیدن هوا درون دهنی و فشار دادن کلیدها صدا تولید می‌کند.
سازهای کلیددار
این دسته از سازها شامل سازهایی هستند که برای تولید صدا از کلیدها و دکمه‌ها استفاده می‌کنند. این سازها معمولاً برای نواختن قطعات پیچیده و متنوع مناسب هستند. مهم‌ترین سازهای کلیددار عبارتند از:
پیانو: یکی از محبوب‌ترین و شناخته‌شده‌ترین سازهای کلیددار است که برای نواختن آن از انگشتان دست استفاده می‌شود و در انواع سبک‌های موسیقی از کلاسیک تا پاپ به‌کار می‌رود.
ارگ: مشابه پیانو است اما صدای آن معمولاً توسط لوله‌های بادی تولید می‌شود و بیشتر در موسیقی مذهبی و ارکسترها استفاده می‌شود.
آکاردئون: ساز بادی کلیددار است که با فشار دادن و کشیدن دو بخش آن، صدا تولید می‌شود.
سینث‌سایزر: ساز الکترونیکی کلیددار است که از آن برای تولید انواع صداهای دیجیتال استفاده می‌شود.
سازهای کوبه‌ای
این دسته از سازها به سازهایی گفته می‌شود که تولید صدا از طریق ضربه به سطح یا پوست انجام می‌شود. سازهای کوبه‌ای می‌توانند با دست یا ابزارهایی مانند چوب یا مضراب نواخته شوند. برخی از این سازها عبارتند از:
تنبک: ساز کوبه‌ای ایرانی که با دست نواخته می‌شود و در موسیقی ایرانی کاربرد فراوان دارد.
کاخن: ساز کوبه‌ای از خانواده سازهای مکعبی است که به‌طور معمول با دست نواخته می‌شود.
درامز: مجموعه‌ای از سازهای کوبه‌ای شامل طبل‌ها و سنج‌ها که در موسیقی‌های مدرن و راک کاربرد دارد.
دف: ساز کوبه‌ای ایرانی که در بسیاری از سبک‌های موسیقی ایرانی و عربی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
هنگ‌درام: یک ساز کوبه‌ای خاص است که با ضربه به سطح خاص خود تولید صدا می‌کند و بیشتر در موسیقی آرام و مدیتیشن استفاده می‌شود.
دایره: یکی از سازهای کوبه‌ای ایرانی است که در انواع مراسم‌ها و موسیقی‌های سنتی ایرانی به‌کار می‌رود.
سازهای الکترونیکی
این دسته از سازها به‌طور کلی با استفاده از تکنولوژی دیجیتال یا الکترونیک صدا تولید می‌کنند. این سازها قابلیت تولید طیف وسیعی از صداها و افکت‌های مختلف را دارند. مهم‌ترین سازهای الکترونیکی عبارتند از:
گیتار الکتریک: گیتاری است که برای تولید صدای خود از تقویت‌کننده‌های الکترونیکی استفاده می‌کند و در سبک‌های مختلف موسیقی راک و متال کاربرد دارد.
گیتار بیس: مشابه گیتار الکتریک است، اما صدای آن عمیق‌تر و بم‌تر است و در گروه‌های موسیقی راک و جاز کاربرد دارد.
تقسیم‌بندی سازها بر اساس ایرانی و غربی
سازها نه تنها بر اساس ساختار فنی بلکه بر اساس جغرافیا و تاریخچه فرهنگی نیز تقسیم‌بندی می‌شوند. در این تقسیم‌بندی، سازها به دو دسته اصلی ایرانی و غربی تقسیم می‌شوند.
سازهای ایرانی: این دسته از سازها عموماً در موسیقی سنتی ایران و در ارتباط با فرهنگ و تاریخ این منطقه استفاده می‌شوند. نمونه‌هایی از این سازها شامل تار، سنتور، کمانچه و دف هستند.
سازهای غربی: این سازها معمولاً در موسیقی کلاسیک و مدرن غربی به‌کار می‌روند. سازهایی مانند پیانو، ویولن، ترومپت و ساکسفون جزو این دسته هستند.
البته، باید توجه داشت که برخی سازها مانند ویولن و تار به‌دلیل قابلیت استفاده در هر دو سبک موسیقی ایرانی و غربی، در هر دو دسته قرار می‌گیرند. این ویژگی سازها نشان‌دهنده هم‌پوشانی و تاثیرات متقابل بین موسیقی‌های مختلف است.
دیدگاه خود را بگذارید